محمد عارف پاشازاده«محمدعارف مترجم»، فرزند محمد شریف می‌باشد که در وطنش؛ یعنی سرزمین عثمانی، به اسپناقجی پاشازاده شهرت دارد. ۱ - معرفی اجمالیاو در عهد ناصری مترجم دربار ایران و در دارالترجمه همایونی، نزد اعتمادالسلطنه، مشغول به کار بود. جد او خیرالدین چاوش، ملقب به اسپناقیچی اوغلی از کارکنان دربار سلطان سلیم بوده که مشخص می‌کند، اصل و نسب او از ترکان عثمانی است؛ ولی مشخص نشده که او و خانواده‌اش از چه زمانی به ایران آمده‌اند. به جز کتاب «انقلاب الاسلام بین الخواص و العوام»، هفت کتاب دیگر نیز داشته که آن‌ها را به کتاب خانه ظل السلطان در اصفهان، سپرده و طاقچه‌ای به کتاب‌های او اختصاص یافته است. برخی از آن‌ها باید کتاب‌های باشد که در حال حاضر، در کتاب خانه مسکویه اصفهان نگهداری می‌شود. البته آثاری از وی، در کتابخانه‌های دیگر نیز موجود است. ۲ - تالیفاتاز جمله آثار او که بیشتر آن‌ها ترجمه است، عبارتند از: ۱- اطلاعات فنیه راجع به بغداد. ۲- ترجمه تاریخ قره چیان و جغرافیای خارطوم و سودان، از احمد مدحت افندی ترک. ۳- صاحب الغار فی المرو ترجمه از مجله عربی الانسان. ۴- عمارات سلطنتی دولت فخیمه روس. ۵- احوال مادام لاوات فرانسوی. ۶- مخادعات سیاست یک زن (ماروزییا). ۷- حسن و آنیت. ۸- کشف جدیدی در آمریکا. ۹- تاریخ قائمه بانک. ۱۰- تخم مرغ صنعی. ۱۱- کیفیات فنیه و تاریخیه مشروبات الکحلیه [۱] . ۱۲- جغرافیای عالم اسلام. ۱۳- سفرنامه ایران که ترجمه مطالبی است تحت عنوان «وضع حالیه ولایات حلب و بغداد و ایران و ترکستان» ۱۴- ترجمه تاریخ کاشغر ، از محمد عاطف بیگ از مستوفیان توپخانه عثمانی. ۱۵- مرقات الزمان فی احوال سلاطین آل عثمان. ۱۶- سفرنامه خیوه از ماگاهان امریکایی ایشان در ۲۳ رجب سال ۱۳۱۰ ق درگذشت. اطلاعات دیگری از وی به دست نیامد. ۳ - عناوین مرتبطانقلاب الاسلام بین الخواص و العوام (کتاب) ۴ - منبعنرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |